Առաջին մեծ քաղաքակրթությունը՝ շումերականը, զարգացել է Ք․ ա․ մոտ 5000թ․ Տիգրիս և Եփրատ գետերի միջև։Հետագայում այս տարացքը կոչվեց Միջագետք (այժմ՝ Իրաք)։Շումերը գոյատևեց 3000 տարի։Այդ ընդացքում այլ քաղաքա կրթություններ հաստատվեցին Եգիպտոսում՝ Նեղոս գետի ափին, և Պակիստանում՝ Ինդոս գետի ափին։
Ինդոսի բնակիչները կառուցե՞լ են քաղաքներ
1920-անկան թվականների Ինդոսի հովտում հայտնաբերվել եներկու քաղաքներ՝ Մոհենջո-Դարոն և Հարապպան։Դրանք գոյություն են ունեցել Ք․ ա․ մոտ 2000թ․ և կառուցել են ցանցային եղանակով, ինչպես այժմյան ամերիկյան քաղաքները
Շումերները կառուցե՞ն տաճարներ
Շումերները կառուցեն են տաճարներ յուրաքանչյուր քաղաք պետության կենտրոնում։Ք․ ա․ 2000թ․ տաճարները վերածվել էին զիկկուրատ կոչվող աշտարակների, ինչպիսին այս մեկն էր Ուրում։
Թագավորը, որը նաև բարձրաստիճան քուրմ էր, կրոնակն ծիսակատարությունները և զոհաբերությունները անցկացնում էր աշտարակի վերին մասում։
Ինչի՞ց էին կառուցում գետահովտի տները
Հնադարյան մարդկանց մեծ մասը տներ կառուցում էին շրջակայքի նյութերով։Քանի որ Շումերները չունեին քար և ծառ, տները կառուցում էին եղեգից, Հետագայում արևի տակ չորացրած ցեղի աղյուսներից։Ինդոսում տները կառուցում էին ներքին բակերի շուրջը։Յուրանքանչյուր տուն ուներ մի քանի սեյնակ, արտաքնոց և ջրհոր։Ինդոսի քաղաքակրթուրյունը գոյատևեց 800 տարի և անհետացավ Ք․ ա․ մոտ 1800թ․։
Ի՞նչ մշակաբույսեր էին աճեցնում
Ինդոսի հովտի հողագործերը աճեցնում էին ցորեն, գարի, սեխ, արմավ, բամբակ և այլ։Ամեն քաղաք ուներ լավ օդափոխվող վիթխարի շտեմարան, որտեղ բերքահավաքից հետո մթերում էին հացահատիկը։
Խաղացե՞լ են խաղացել են
Հարուստ շումերները ստիպված չեին աշխատել ամբողջ ժամանակ։Նրանք հանգստանում էին երաժշտություն լսելով կամ խաղալով։Այս խաղատախտակը որը հայտնաբերվել է Ուրի թագավորական գերեզմանոցում, գոյութոյւն է ունեցել Ք․ ա․ 3000-2000թթ․։Ոչ ոք չգիտի, թե ինչպես են խաղացել դրանով։
Ո՞վ է ստեղծել գիրը
Գիրը ստեղծել են հավանաբար շումերները մոտ 5000 տարի առաջ։Սկզբում նրանք պատկերներ էին նկարում, հետագայում դրանք վորածվեցին սեպաձև նշանների, որոնք այժմ կոչվում են սեպագիր։
Շումերները ունեցե՞լ են փող
Շումերները առևտուր են արել հսկայական շուկաներում։Յուրաքանչյուր առևտրական ուներ իր սեփական գլանաձև կնիքը՝ պայմանագիր կնքելու համար։Վաճառքը գրանցվում էր կավե սալիկի վրա։Ապրանք գնելու համար շումերները Ք․ ա․ 3300թ․ արդեն օգտագործում էին կավե <<դրամներ>>։Տարբեր տեսակների իրեր գնելու համար նրանք ունեին տարբեր <<դրամներ>>։
Ո՞վ է ստեղծել անիվը
Ոչ ոք չգիտի, թե երբ է ստեղծվել անիվը։ Բրուտի անիվը ոգտագործվել է միջագետքում շուրջ 6000 տարի առաջ։ Ք․ ա․ մոտ 3500թ․ շումերները օգտագործում էին այսպիսի պարզ սայլեր։Ավելի ուշ նրանք անիվներ դրեցին մարտակառքերին, որոնք քաշում էին էշերը։
Ո՞վ էր կառավարում Շումերը
Շումերական յուրաքանչյու քաղաք-պետություն ուներ իր թագավորը։ Թագավորը երբեմն կառավարում էի նաև այլ քաղաքներ, բայց ոչ ոք երբևէ չի կառավարել ամբողջ Շումերը։Թագավորանակ ընտանիքները շատ հարուստ էին և կրում էին թագավորական հագուստներ։Թագուհի հագնում էր երկար զգեստ՝ ոսկե և աևծաթե զարդերով։
Նյութի աղբյուր